Οι συλλογές του Μουσείου Ορυκτολογίας και Πετρολογίας δημιουργήθηκαν μέσα στα πλαίσια της Φυσιογραφικής Εταιρείας, που ιδρύθηκε το έτος 1835. Το Πανεπιστήμιο περιέλαβε τις συλλογές στους χώρους χρήσης του από την ίδρυση του, το 1837, ενώ από το 1858 άρχισε να λειτουργεί, μαζί με τις συλλογές Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, σαν παράρτημα του Φυσιογραφικού Μουσείου. Το 1908, από τις συλλογές του Φυσιογραφικού Μουσείου δημιουργήθηκαν τα Πανεπιστημιακά Μουσεία Ορυκτολογίας - Πετρογραφίας, Παλαιοντολογίας - Γεωλογίας, Ζωολογίας και Βοτανικής και από τότε λειτουργούν σαν ανεξάρτητα παραρτήματα. Από το έτος 1982 υπάγεται στο τμήμα Γεωλογίας μαζί με τον ομώνυμο Τομέα Ορυκτολογίας και Πετρολογίας.
Η σπουδαιότητα της συλλογής δεν οφείλεται μόνο στην παρουσίαση ιδιαίτερα αισθητικών δειγμάτων, αλλά και στην αφθονία και ποιότητα δειγμάτων ορυκτών από “κλασσικές” θέσεις των τότε κρατών της Αυστρο-Ουγγρικής Μοναρχίας, της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και της Τσαρικής Ρωσίας, κυρίως από τοποθεσίες που σήμερα έχουν εξαντληθεί και είναι γνωστές μόνο από τη βιβλιογραφία. Στις συλλογές του Μουσείου υπάρχει πληθώρα δειγμάτων από τα Μεταλλευτικά όρη της Βοημίας στη Σλοβακία (πρώην Ουγγρική μεταλλευτική επαρχία) όπως το Schemnitz και το Kremnitz, από το Freiberg της Σαξονίας, τα όρη Harz της Γερμανίας, το Siebenbuergen της Ρουμανίας (περιοχές Nagyag, Banat, Felsobanya), τα Ουράλια όρη (περιοχές Miask, Nishne Tagil, Achmatovsk, Mursinka) και τη Σιβηρία (περιοχή Nertschinsk).
Το Μουσείο Ορυκτολογίας - Πετρολογίας περιλαμβάνει τρεις αίθουσες με συνολικό εμβαδόν περί τα 900 m2 Η έκθεση των συλλογών γίνεται στις δύο πρώτες αίθουσες με διαστάσεις 13´8 και 33´20 m αντίστοιχα, ενώ η τρίτη είναι αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων και διαλέξεων (διαστάσεων 17´8 m). Το Μουσείο διαθέτει επίσης χώρους εργαστηρίων, γραφείων και αποθηκών, οι οποίοι δεν είναι προσπελάσιμοι στο κοινό.
Η πρώτη αίθουσα, δημιουργεί στον επισκέπτη το αίσθημα θαυμασμού, γιατί την κοσμούν επτά σύγχρονες κρυστάλλινες προθήκες, εσωτερικά φωτισμένες, στις οποίες παρουσιάζονται δείγματα ορυκτών υψηλής αισθητικής, μερικά από τα οποία συγκαταλέγονται στα καλύτερα του κάθε είδους. Οι προθήκες αυτές αποτελούν προσφορά του Συλλόγου Ελλήνων Συλλεκτών Ορυκτών και Απολιθωμάτων. Επεξηγηματικά κείμενα παρέχουν πληροφορίες για τα σχετικά θέματα
Δύο προθήκες είναι αφιερωμένες στα ορυκτά του Λαυρίου, ενώ σε άλλες τρεις παρουσιάζονται μεταλλικά, πυριτικά και ανθρακικά ορυκτά από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις τελευταίες δύο προθήκες υπάρχουν παγκόσμιας κλάσης δείγματα ορυκτών και πολύτιμων - ημιπολύτιμων λίθων από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Τα δείγματα αυτά καλύπτουν το μεγαλύτερο φάσμα των ορυκτών που εξορύχτηκαν τον περασμένο αιώνα, κυρίως από την περιοχή των Ουραλίων.
Στη δεύτερη αίθουσα ο επισκέπτης συναντά βαριές, ξύλινες προθήκες του 19ου αιώνα. Οι τοίχοι καλύπτονται από ψηλές όρθιες προθήκες ενώ στο εσωτερικό της αίθουσας υπάρχουν χαμηλές κεκλιμένες προθήκες όπου βρίσκεται η συστηματική συλλογή
Η αίθουσα αυτή περιλαμβάνει πέντε τμήματα:
(α) τη συστηματική συλλογή ορυκτών,
(β) θεματικές συλλογές ορυκτών και πολυτίμων λίθων,
(γ) πετρογραφικές συλλογές,
(δ) κοιτασματολογικές συλλογές και
(ε) κρυσταλλογραφικές συλλογές.
Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας
του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστημιούπολη, Άνω Ιλίσια, GR - 15784 ΑΘΗΝΑ
Για να επισκεφτεί κανείς το Μουσείο Ορυκτολογίας μπορεί να χρησιμοποιήσει από την αφετηρία της οδού Ακαδημίας το λεωφορείο 221 (Αθήνα - Πανεπιστημιούπολη), στάση Πύλη Πανεπιστημίου και στη συνέχεια με το εσωτερικό λεωφορείο έως το Τμήμα Γεωλογίας. Εναλλακτικά και το λεωφορείο 222 (Αθήνα - Ζωγράφου) έως το Τέρμα Ζωγράφου, απ΄ όπου το Μουσείο απέχει περίπου 250 μ.. Η έκθεση βρίσκεται στο ισόγειο του Tμήματος Γεωλογίας αριστερά της κεντρικής εισόδου του κτιρίου.
Το Μουσείο λειτουργεί όλο το χρόνο από Δευτέρα έως Παρασκευή από 9.00 - 14.00. Παραμένει κλειστό τις αργίες καθώς και στις διακοπές των Χριστουγέννων, του Πάσχα και τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο
