εκπαιδευτικές δράσεις: πασχαλινά κουλουράκια

Χώρος διαλόγου και προβληματισμού

Ο χώρος δημιουργήθηκε την περίοδο που υπηρετούσα ως προϊστάμενος του 1ου Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Εύβοιας ώστε να λειτουργεί για την προβολή των εκπαιδευτικών δράσεων που αναπτύσσουν οι εκπαιδευτικοί. Στόχος του είναι η συμβολή στην ανάπτυξη της επικοινωνίας ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς της τάξης, η δημιουργία διαδικασιών αναστοχασμού αλλά και η εκφορά κριτικού λόγου που θα αφορά άμεσα στην πραγματικότητα που βιώνουμε στο χώρο εργασίας μας. Εξελίχθηκε σε μια δεξαμενή ιδεών - προτάσεων που μπορούν να βοηθήσουν τη σχολική μονάδα κατά τον εκπαιδευτικό της σχεδιασμό. Oι δραστηριότητες που προτείνονται έχουν δοκιμαστεί στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και προσφέρονται για την ενταξή τους σε μια σειρά διαφορετικές στοχοθεσίες, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε μαθητικού δυναμικού.

Από τις 16 /8/2010 βρίσκομαι πλέον στην Βοιωτία στη θέση του Διευθυντή Εκπαίδευσης . Ωστόσο , πιστεύω ότι το Blog είναι δυνατό να συνεχίσει να καταγράφει τις δραστηριότητες των εκπαιδευτικών είτε αυτές αναπτύσσονται σε εκπαιδευτικές μονάδες της Εύβοιας είτε της Βοιωτίας .

Γκάρτζιος Γιώργος
Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Βοιωτίας

από 24/09/2008

Σχετικά με την επίσκεψη μιας μαθητικής ομάδας στο θέατρο

Το σχολείο, πιστεύουμε ότι, έχει τη δυνατότητα να διαμεσολαβήσει ώστε: «το παιδί να έρθει σε επαφή με γνωστικά αντικείμενα επίκαιρα και ενδιαφέροντα». Η εικόνα που επιδιώκουμε να σχηματίσει ο μαθητής για το σχολείο δεν θέλουμε να είναι η εικόνα ενός οργανισμού απομακρυσμένου από τα τρέχοντα ενδιαφέροντά του και προσανατολισμένου μόνο στη διδασκαλία κάποιων ακαδημαϊκών και μόνο γνώσεων. Επιθυμούμε στο σχολικό χώρο ο μαθητής να έχει τη δυνατότητα, εφαρμόζοντας κάποιους στοιχειώδεις κανόνες βέβαια, να μεταφέρει, χωρίς μεγάλες δυσκολίες, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις ανησυχίες του. Θέλουμε, ό,τι πιστεύει και τον ενδιαφέρει να ενσωματώνεται, με κάποιο τρόπο, στις διδακτικές μας πρακτικές και να αξιοποιείται για την επιτυχία των μαθησιακών μας στόχων. Ξέρουμε ότι η σχέση που αποκαθιστούν οι μαθητές μας με το δάσκαλό τους ειδικά, αλλά και γενικότερα με το σχολείο τους είναι το πρόπλασμα για να αναπτυχθεί σταδιακά η γενικότερη στάση τους απέναντι στη «γνώση» και τη «μόρφωση».Όταν το σχολείο φέρνει σε επαφή τους μαθητές του με αντικείμενα που για διάφορους λόγους έχουν φορτιστεί με «κοινωνικές σημασίες» και «επικαιρότητα», τότε, κερδίζει στο επίπεδο της ψυχικής σχέσης, αποκτά αυξημένο κύρος ως θεσμός, και ενεργοποιεί πιο αποτελεσματικά τα κίνητρα των μαθητών του. Φυσικά, σε πιο πρακτικό επίπεδο, έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα πιο ισορροπημένο πλαίσιο για την πρόσληψη του εκάστοτε «επίκαιρου πολιτιστικού προϊόντος» το οποίο, λόγω της διαφημιστικής προβολής, είτε έτσι είτε αλλιώς, θα «συναντηθεί με το παιδί» και θα του ασκήσει την όποια επιρροή του....

Στα πλαίσια αυτών των σκέψεων προτείνουμε ένα ενδεικτικό κείμενο στοχοθεσίας αναφορικά με την επίσκεψη μιας μαθητικής ομάδας (τμήματος, τάξης ή ολόκληρης σχολικής μονάδας) σε ένα θέατρο για την παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης όπως αυτό θα μπορούσε να περιληφθεί σε ένα πρακτικό -απόφαση του συλλόγου διδασκόντων. Φυσικά, η διαμόρφωση των στοχεύσεων βρίσκεται πάντα σε συνάρτηση με τα χαρακτηριστικά του μαθητικού πληθυσμού που εμπλέκεται στην εκπαιδευτική δραστηριότητα και είναι ανοιχτή σε προτάσεις και κριτικές.
Τα παιδιά θα διαθέσουν ένα μέρος του καθημερινού τους χρόνου ώστε να μεταβούν– με το σχολείο, ομαδικά, - στη θεατρική αίθουσα και να παρακολουθήσουν τη θεατρική παράσταση: «…..». Θα εξοικειωθούν με τη λειτουργία του επικοινωνιακού σχήματος ηθοποιός – θεατής και τις συμβάσεις του, που χαρακτηρίζουν το θέατρο ως τέχνη. Τα παιδιά μας ως θεατές θα συμμετάσχουν στη θεατρική παράσταση και θα επιδιώξουμε να συνειδητοποιήσουν ότι: το καλλιτεχνικό αυτό γεγονός συντελείται κατ’ αρχή γύρω τους (στην πλατεία), μπροστά τους (στη σκηνή) αλλά διατηρεί και ένα τμήμα του αφανές (στα παρασκήνια). Να αντιληφθούν ότι, στη διάρκεια της παράστασης δίπλα στην κατηγορία του προσωπικού χρόνου - που βιώνουν καθημερινά (τον οποίο μετράνε με το ρολόι τους) - αναπτύσσεται μια άλλη χρονική κατηγορία: «ο δραματικός χρόνος», που υπάρχει μόνο χάριν της θεατρικής παράστασης και επιτρέπει την ανάπτυξη της πλοκής. Θα μάθουν ότι κλειδιά για την αποκρυπτογράφηση των θεατρικών νοημάτων είναι: (1) η αποδοχή της σκηνικής δράσης (ψευδαίσθησης) … ως ένα είδος πραγματικότητας! (2) Η ανάπτυξη των μηχανισμών ταύτισης με τους φορείς της σκηνικής δράσης αλλά και της ταυτόχρονης αποστασιοποίησης από τα δρώμενα. Αυτή η «απόσταση» θα τους επιτρέπει να προσεγγίσουν τη σκηνική δράση με μεγαλύτερη ασφάλεια, να αξιολογήσουν τα γεγονότα με πιο ελεύθερους κώδικες και να βρουν το δρόμο για να αναπτύξουν την κατηγορία του «αισθητικού».
Ειδικότερα επιδιώκουμε, με την εκπαιδευτική αυτή δραστηριότητα: (1) να αποκτήσουν, τα παιδιά, μια συλλογική εμπειρία με βάση θεατρική παράσταση, (2) να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους με νέες λέξεις που προέρχονται από το συγκεκριμένο καλλιτεχνικό χώρο, (3) να μετατρέψουν την εμπειρία τους σε προφορικά κείμενα μέσα από το διάλογο που θα ακολουθήσει στη σχολική αίθουσα.(4) Να συντάξουν γραπτά κείμενα και να δημιουργήσουν αναπαραστάσεις σχετικές με την επίσκεψη.Θέλουμε, επίσης, (5) να συγκρατήσουν στη μνήμη τους τις νέες πληροφορίες και να τις διηγηθούν σε τρίτα πρόσωπα (π.χ. στους γονείς τους). (6) Να συζητήσουν από κοινού στην τάξη όσα είδαν και έμαθαν και να τα συνδέσουν με προσωπικές εμπειρίες τους. (7) Να προχωρήσουν σε κρίσεις, συγκρίσεις και γενικεύσεις σχετικές με τις νέες έννοιες και την κοινωνική σημασία και χρήση τους .

Οι γονείς σε εκπαιδευτικό ρόλο

Για τη συνεργασία της σχολικής μονάδας με τους γονείς

Οι παιδαγωγικές απόψεις που κυριαρχούν σήμερα, θέλουν το σχολείο, ως εκπαιδευτικό οργανισμό, να μετακινείται από το γραφειοκρατικό πρότυπο του παρελθόντος και να στρέφεται προς τις ανάγκες της κοινότητας στην οποία απευθύνεται. Σταδιακά, γονείς και δάσκαλοι αναλαμβάνουν από κοινού το έργο του εκπαιδευτικού προγραμματισμού. Συνεργάζονται για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων στους οποίους από κοινού έχουν συμφωνήσει. Το πλαίσιο του κεντρικά καθορισμένου αναλυτικού προγράμματος παραμένει και εξελίσσεται, ωστόσο ο ρόλος του γονιού αναβαθμίζεται και η συμμετοχή του δεν θεωρείται μόνο επιθυμητή αλλά και αναγκαία Η συμμετοχή των γονέων θεωρείται καθοριστικός παράγοντας της αποδοτικότητας του σχολείου και η σχέση τους με τους εκπαιδευτικούς επιδιώκεται να αποκτήσει χαρακτηριστικά όπως: συνεργατική ισότητα, συναίνεση στους στόχους, ανταλλαγή πληροφοριών για διάφορες μεθόδους και διάλογος ώστε να αποτιμώνται τα εκάστοτε πεπραγμένα …
Ο σχολικός οργανισμός επιθυμεί να διαμορφώσει -στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς -διάφορες ευκαιρίες (μέσα από τα θεσμοθετημένα όργανα αλλά και από ενημερωτικές συγκεντρώσεις) ώστε ο κάθε γονιός να έχει την δυνατότητα να εκφράσει με θετικό τρόπο τις παρατηρήσεις, τις ιδέες του ή και ολοκληρωμένες προτάσεις. Θεωρούμε ότι το υλικό που θα συγκεντρώνεται από αυτές τις συναντήσεις είναι πολύτιμο και να παίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες του προγραμματισμού της σχολικής μονάδας.
Ο σχολικός οργανισμός μπορεί να απευθύνει στους γονείς μια σειρά ενδεικτικές ερωτήσεις ώστε να διευκολύνει την έκφραση και την καταγραφή των απόψεών τους κατά τη διαδικασία του προγραμματισμού .Φυσικά, πρέπει να είναι εξαρχής ξεκάθαρό ότι ο κάθε γονιός μπορεί να εκφραστεί για αυτά τα θέματα ή για όποια άλλα αυτός επιθυμεί . Αφετηριακά πρέπει η σχολική μονάδα να αναλάβει την ευθύνη ώστε να κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ενσωματώνει τις απόψεις των γονιών σε μια επεξεργασμένη ιεραρχία εκπαιδευτικών στόχων, θεωρώντας την ικανοποίησή τους ως δείκτη της ποιότητας του έργου που προσφέρει .
1. Πιστεύετε ότι το παιδί σας εκπαιδεύεται, στο σχολείο μας, σύμφωνα με τις επιθυμίες, τους στόχους και τις αξίες που εσείς προκρίνετε ή διαπιστώνετε κάποια απόσταση σε κάποιον από τους παραπάνω τομείς; Θα θέλατε να μας προτείνετε κάποιες ιδέες ώστε να βελτιώσουμε την εκπαιδευτική μας παρέμβαση;
2. Έχετε τη γνώμη ότι πρέπει να γίνουν κάποιες τροποποιήσεις στο αναλυτικό μας πρόγραμμα, να εισαχθούν νέα αντικείμενα ή μέθοδοι διδασκαλίας; Μήπως θεωρείτε ότι ο τομέας αυτός είναι εντελώς έξω από το γνωστικό σας πεδίο και -αν πράγματι σας είναι άγνωστα αυτά τα πράγματα - θα θέλατε να μάθετε περισσότερα; Ποιος νομίζετε ότι είναι ο προσφορότερος τρόπος για να ενημερωθείτε σχετικά με το αναλυτικό πρόγραμμα τους στόχους που θέτει και τα περιεχόμενα που διδάσκουμε στο σχολείο;
3. Νομίζετε ότι υπάρχουν κάποιες χρήσιμες παραδοσιακές δεξιότητες (καλλιτεχνικές, τεχνικές, εργασιακές κ.λ.π. ) διάχυτες στην τοπική κοινότητα, οι οποίες θα μπορούσαν να εισαχθούν, με κάποια μορφή, στον οργανωμένο σχολικό προγραμματισμό και να αποτελέσουν αντικείμενα διδασκαλίας για τα παιδιά; Τι θα μας προτείνατε στον τομέα αυτό για τον εμπλουτισμό του προγράμματός μας; Από την πλευρά σας υπάρχει η δυνατότητα, ο χρόνος και η διάθεση ώστε να εμπλακείτε σε μια τέτοια προσπάθεια αναλαμβάνοντας να διδάξετε στους μικρούς μαθητές κάποια χρήσιμη δεξιότητα, η οποία όμως δεν περιλαμβάνεται στα κρατικά αναλυτικά προγράμματα;
4. Νομίζετε ότι υπάρχουν μεγαλύτερα όρια ενεργού συμμετοχής των γονέων και κηδεμόνων στη διαμόρφωση των αποφάσεων που καθορίζουν την σχολική ζωή; Ποια μέτρα θα βοηθούσαν ώστε η συμμετοχή σας να γίνει πιο ουσιαστική και μόνιμη; Ποια χαρακτηριστικά θα θέλατε να ενσωματωθούν στο σύστημα των επικοινωνιακών σχέσεων ανάμεσα στους εταίρους της σχολικής κοινότητας (μαθητές , γονείς, εκπαιδευτικοί κ.λ.π.) ;
Συνοψίζοντας θα υποστηρίζαμε ότι οι γονείς είναι δυνατό να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική δραστηριότητα της σχολικής μονάδας συνεισφέροντας ειδικές γνώσεις και δεξιότητες αναλαμβάνοντας δηλαδή εκπαιδευτικό ρόλο. Η ανάληψη του εκπαιδευτικού ρόλου διευκολύνει εκτός των άλλων και στην κατανόηση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός και ενισχύει τη βάση συνεργασίας εκπαιδευτικών γονέων γενικότερα.

Σχετικά με την εκπόνηση σχεδίου ασφαλούς μετακίνησης στο σχολικό κτίριο.

Ασφαλείς διαδρομές αποχώρησης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Η εκπόνηση ενός σχεδίου ασφαλούς αποχώρησης από το σχολικό κτίριο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης θέτει για μια άλλη φορά και μέσα από μια ειδικότερη οπτική, το γενικότερο θέμα της προσέγγισης, καταγραφής και αξιολόγησης του «σχολικού χώρου», ως δυναμικής παραμέτρου η οποία συνδιαμορφώνει τις παιδαγωγικές συνθήκες και την ασφάλεια των μαθητών.
Ο χώρος του σχολικού κτιρίου συχνά προσεγγίζεται μόνο από τη γεωμετρική διάσταση και έτσι αποστερείται τις ιδιαίτερες ποιότητες και τα χαρακτηριστικά του, μεταβάλλεται δηλαδή, σε απλό «περίβλημα» των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Η προσέγγιση του δομημένου περιβάλλοντος υπό το πρίσμα της ευκλείδειας και μόνο γεωμετρίας, ως ομοιογενής και ομοιόμορφη έκταση που διαφοροποιείται - μέσα από τις διαφορετικές κάθε φορά διαστάσεις της- μόνο ποσοτικά, παραβλέπει τον ανθρώπινο παράγοντα ο οποίος καθορίζει στην πράξη την οργάνωση και λειτουργία του χώρου. Μέσα από μια τέτοια τεχνοκρατική προσέγγιση ο χώρος υποβιβάζεται στην κατηγορία της υλικοτεχνικής υποδομής στην οποία το μόνο που μπορεί να εγγραφεί είναι «κατασκευαστικά προβλήματα» και «κίνδυνοι».
Η εκπαιδευτική διαδικασία όμως, όπως είναι γνωστό, οργανώνεται με πυρήνα το σχολικό χώρο. Η ποιότητα του σχολικού χώρου εξαρτάται από τις προϋποθέσεις που δημιουργεί ώστε το παιδί να μαθαίνει και να αναπτύσσεται μέσα από πρακτικές που υιοθετεί και εμπειρίες που αποκτά στον υλικό του περίγυρο. Ο μαθητής από την άλλη, επενδύει τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος με τα συναισθήματά του, τα προσωπικά βιώματα, το φορτίζει με σύμβολα που οικοδομούνται στο πεδίο της κοινωνικής του αλληλεπίδρασης, θέτοντας -με τον τρόπο αυτό- την υποκειμενική του σφραγίδα στο υλικό περιβάλλον. Επομένως, το πρόβλημα του σχολικού χώρου πρέπει να θεωρείται πρωταρχικά πρόβλημα οργάνωσής του, ώστε να εξυπηρετεί τους συνεχώς μεταβαλλόμενους εκπαιδευτικούς στόχους. Η μετατροπή του σχολικού χώρου σε ενεργό πεδίο αγωγής προϋποθέτει μια αργή διαδικασία προσέγγισης από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό μέσα από την οποία επιδιώκει να εντοπίσει τις λειτουργικές διασυνδέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα χαρακτηριστικά του χώρου και τα προσωπικά βιωματικά στοιχεία του κάθε μαθητή. Ο εντοπισμός των κινδύνων και η ανάπτυξη ενός σχεδίου ασφαλούς μετακίνησης των μαθητών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια πλευρά αυτής της γενικότερης διαδικασίας η οποία διατηρεί σε όλα τα στάδια τον ολικό της χαρακτήρα.
Ως πρώτο βήμα πρέπει να θεωρείται η «σύσκεψη όλου του προσωπικού» με αντικείμενο τον εντοπισμό των κινδύνων που απορρέουν από τη δομή και τη διαρρύθμιση του δομημένου σχολικού χώρου και της αυλής. Είναι σημαντικό από το αρχικό στάδιο να συμμετάσχουν όλοι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι στη φάση αυτή καλούνται να προσεγγίσουν το χώρο διδασκαλίας άλλα και γενικότερα τους διαδρόμους, τις σκάλες και άλλους κοινόχρηστους χώρους από την άποψη της ασφάλειας που παρέχουν και φυσικά να υποβάλουν σχετικές προτάσεις βελτίωσης. (Επισημαίνονται έπιπλα που πιθανόν θα δημιουργήσουν πρόβλημα στην ελεύθερη μετακίνηση ή δεν είναι καλά στερεωμένα και προτείνονται εναλλακτικές θέσεις τοποθέτησης που να συνδυάζουν ασφάλεια και λειτουργικότητα.) Η διαρρύθμιση των επίπλων, ο εξοπλισμός της σχολικής αίθουσας αλλά και η γενικότερη διαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος στην φάση αυτή γίνονται αντικείμενο διερεύνησης που δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στα σημεία διακινδύνευσης αλλά επεκτείνεται αναπόφευκτα – αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο για την σύνταξη του εν λόγω σχεδίου - και σε πλευρές που αφορούν τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα τους. Δηλαδή προκύπτει ως λογική προέκταση το ερώτημα αν εξυπηρετούν την εφαρμογή των μεθόδων διδασκαλίας και συντείνουν στην επικράτηση των τρόπων συμπεριφοράς που έχουν επιλεγεί ως ενδεδειγμένες. Η προσβασιμότητα των ΑμεΑ. είναι ένα ζήτημα που προσεγγίζεται στο στάδιο αυτό.
Το κείμενο του «Σχεδίου ετοιμότητας» αφενός αποτελεί το τελευταίο στάδιο αυτής της διαβούλευσης αφετέρου η δομή του, καλό είναι, να περιλαμβάνει κεφάλαια όπως: ενέργειες πριν τη αποχώρηση, ενέργειες κατά τη διάρκεια της αποχώρησης, προβλέψεις και διαφορετικά σενάρια ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ή τη χρονική στιγμή που εκδηλώνεται η ανάγκη αποχώρησης από το σχολικό κτίριο.
Η ευαισθητοποίηση των μαθητών πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια διαρκής, βιωματική διαδικασία εξοικείωσής τους με την ιδέα ότι ο σχολικός χώρος μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να γίνει πηγή κινδύνων, πράγμα που συνεπάγεται από μέρους τους μια σειρά εξειδικευμένες συμπεριφορές, χωρίς όμως να καλλιεργηθεί ένα κλίμα κινδυνολογίας και ανασφάλειας. Επιδιώκεται η γνωριμία με τη διαρρύθμιση του σχολικού χώρου: εσωτερικές σκάλες , είσοδοι, έξοδοι, διαδρομές κίνησης , αυλή χώρος συγκέντρωσης. Οι κανόνες ασφαλούς κίνησης στο σχολικό χώρο αφορούν πρωταρχικά σε συνθήκες κανονικότητας και αφορούν στην καθημερινή λειτουργία της σχολικής μονάδας. Οι έκτακτες συνθήκες απλώς τροποποιούν αυτούς τους κανόνες με τρόπο σαφή και κατανοητό για τους μαθητές. Οι ασκήσεις ετοιμότητας εξυπηρετούν το στόχο της εμπέδωσης από τους μαθητές των αποκλίσεων που προβλέπονται σε έκτακτες συνθήκες ενώ η καθημερινή επιμονή των εφημερευόντων στην εφαρμογή των κανόνων ασφαλείας αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο επιτυχίας του σχεδίου έκτακτης αποχώρησης.
Στο κείμενο σχεδίου περιγράφονται λεπτομερώς τα επιμέρους καθήκοντα του κάθε εκπαιδευτικού (ονομαστικά) κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σχεδίου, ο τρόπος ενημέρωσης των γονέων και φυσικά οι διαδρομές μετακίνησης και οι τόποι συγκέντρωσης.
Προσεγγίζοντας συλλογικά ο σύλλογος διδασκόντων τα στοιχεία της διαρρύθμισης και τα άλλα αρχιτεκτονικά γνωρίσματα του σχολικού κτιρίου, μέσα από τη συγκεκριμένη οπτική, δεν πρέπει να παραβλέπει ότι αυτά βρίσκονται πάντα σε αλληλεπίδραση με μια σειρά άλλα (μη υλικά) όπως οι ρόλοι του εκπαιδευτικού και του μαθητή, τα προγράμματα, τα πρότυπα κλπ. Τόσο τα στοιχεία της υλικής όσο και της κοινωνικής δομής εντάσσονται σε ένα ενιαίο σύστημα, το συγκεκριμένο κάθε φορά «σχολικό περιβάλλον». Η σχετική αντίσταση που προβάλλεται από μέρους τους στις πιέσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος δημιουργεί αναμφισβήτητα ένα πεδίο σταθερότητας στις μεταξύ τους σχέσεις. Κατά συνέπεια οποιαδήποτε διερεύνηση τους -ακόμη και με το κριτήριο της ασφάλειας- παρέχει τη δυνατότητα να προσεγγίζουμε τις αλληλεξαρτήσεις τους, να διαμορφώνουμε μια πιο σφαιρική αντίληψη αλλά και να οδηγούμαστε σε συμπεράσματα που μπορούν να αξιοποιηθούν γενικότερα.

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

Στην αρχή του σχολικού έτους εξελίσσονται στα πλαίσια των εκπαιδευτικών οργανισμών οι διαδικασίες του προγραμματισμού, όπως αυτές είναι ενταγμένες στην ιδιαίτερη παράδοση της κάθε σχολικής μονάδας ακολουθώντας φυσικά τις κατευθύνσεις που παρέχουν οι σχετικές εγκύκλιοι του ΥΠ.Ε.Π.Θ και οι αντίστοιχες οδηγίες των σχολικών συμβούλων.
Κατά τη διάρκεια του προγραμματισμού ασχολούμαστε κυρίως με πρακτικά θέματα όπως οι διδακτικές επισκέψεις, οι καινοτομίες και τα υποστηρικτικά σχήματα που αναπτύσσονται στην σχολική μονάδα, η κατανομή των αρμοδιοτήτων, η οργάνωση των σχολικών γιορτών κ.λ.π. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σκοπός του προγραμματισμού σε ένα σχολικό οργανισμό είναι να θέσει τους στόχους του οργανισμού και να δημιουργήσει ευνοϊκούς όρους και την απαραίτητη συναίνεση ώστε να επιτευχθούν. Η διαδικασία αυτή είναι λοιπόν μια διαδικασία διαλόγου που δεν ξεκινά από μηδενική βάση ούτε ολοκληρώνεται στα πλαίσια μιας συνεδρίασης του συλλόγου διδασκόντων.
Το ιδιαίτερο τοπικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσει τη μορφωτική της δράση η σχολική μονάδα δεν είναι αυτονόητα γνωστό στους «νεοεισερχόμενους» συναδέλφους. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών έχουν δημιουργηθεί συναινέσεις γύρω από αναπτυξιακούς στόχους και κατευθύνσεις που πρέπει αναλυτικά να επανεξετασθούν από τον «νέο» σύλλογο διδασκόντων και να υιοθετηθούν ξανά ή να αναζητηθούν εναλλακτικές προσεγγίσεις.
Ο χρόνος του διαλόγου δεν είναι χαμένος χρόνος αλλά αντίθετα λειτουργεί «προστατευτικά» αφού μειώνει την αβεβαιότητα και το ρίσκο, βοηθάει να αναζητηθούν νέες πιθανές ευκαιρίες και φυσικά διαμορφώνει τις προϋποθέσεις του συντονισμού για τη σχολική μονάδα. Τα μοτίβα και οι αυτοματισμοί της προγραμματιστικής διαδικασίας δεν προκύπτουν ως εφαρμογή γραφειοκρατικών οδηγιών αλλά αφορούν τη συλλογική νοημοσύνη του σχολικού οργανισμού, αναπτύσσονται με βραδείς ρυθμούς -χρόνο με το χρόνο- και παίρνουν ιδιαίτερη μορφή σε κάθε εκπαιδευτικό οργανισμό. Επομένως, η επιμονή των διευθυντών αλλά και των υπόλοιπων εκπαιδευτικών στις «κουραστικές» διαδικασίες του προγραμματισμού αποτελεί «επένδυση» που μόνο ένα μέρος της εισπράττεται άμεσα ενώ ένα άλλο, το μεγαλύτερο, αποτελεί υπόβαθρο για τη μελλοντική ανάπτυξη του οργανισμού.
Αναφορικά με το σχεδιασμό των διδακτικών επισκέψεων και των καινοτόμων δραστηριοτήτων - που αποτελούν ένα μικρό μέρος της προγραμματιστικής διαδικασίας - θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι είναι δυνατό να αξιοποιηθεί η «επίσκεψη» στο Blog "Εκπαιδευτικές Δράσεις" όπου είναι καταγραμμένος ένα μεγάλος αριθμός από σχετικές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν περασμένες σχολικές χρονιές. Η σχέση της καταγραφής του παρελθόντος με τον προγραμματισμό του μέλλοντος μας είναι εν γένει γνωστή και επομένως ο σχεδιασμός των δράσεων που θα αναπτυχθούν κατά το νέο σχολικό έτος είναι δυνατό να στηριχθεί στις καταγραμμένες ήδη δράσεις οι οποίες φυσικά θα ενταχθούν στον νέο προγραμματισμό αφού εξασφαλιστεί η λειτουργική τους σύνδεση με τους επιμέρους εκπαιδευτικούς στόχους και ο εκπαιδευτικός τους επανασχεδιασμός ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητά τους. Φυσικά η ψηφιακή καταγραφή των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων πρέπει να συνεχιστεί και φέτος από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς με την παρακίνηση των διευθυντών των σχολικών μονάδων ώστε να διευρύνουμε την δεξαμενή ιδεών που δημιουργείται σταδιακά στο blog και να την εμπλουτίσουμε ακόμη και με παραλλαγές της ίδιας δραστηριότητας πράγμα που θα επιτρέπει να έχουμε μια δεξαμενή εναλλακτικών λύσεων από την οποία θα επιλέγει ο κάθε εκπαιδευτικός αυτή που είναι πιο συμβατή με τις εκπαιδευτικές του στοχεύσεις και θα την προσαρμόζει στις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού στον οποίο αναφέρεται. Η «καταγραφή» εκτός από το Blog διατηρείται και στη σχολική μονάδα και φυσικά σε πιο αναλυτική μορφή συγκροτώντας σταδιακά ένα τμήμα της ιδιαίτερης παράδοσή της.
Από την πλευρά της Διεύθυνσης οργανώνονται συσκέψεις τοπικού χαρακτήρα όπου συμμετέχουν οι διευθυντές/τριες των σχολικών οργανισμών, συζητούνται τα ιδιαίτερα προβλήματα και προωθείται η αλληλοενημέρωση και ο συντονισμός. Επιδιώκουμε να ιεραρχήσουμε τα προβλήματα της υλικοτεχνικής υποδομής εξασφαλίζοντας τη συναίνεση των στελεχών μας σε κοινές κατά Δήμο ιεραρχήσεις και δράσεις. Αντιμετωπίζουμε την υλικοτεχνική υποδομή ως συνιστώσα της ευρύτερης έννοιας του κατασκευασμένου περιβάλλοντος που με τη σειρά της συμβάλλει μαζί με άλλους παράγοντες στην κατασκευή της εκπαιδευτικής πραγματικότητας και την παραγωγή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου. Προσπαθούμε επίσης να προωθήσουμε την ιδέα του τοπικού δικτύου των σχολικών μονάδων που ανταλλάσσουν πληροφόρηση, αναπτύσσουν κοινές δράσεις (εκπαιδευτικές δραστηριότητες, καινοτομίες) μοιράζονται και αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο υποδομές, υποστηρίζουν και επιμορφώνουν τους εκπαιδευτικούς με δυναμικούς τρόπους κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού τους έργου, ενημερώνουν τους γονείς, προβάλλουν αιτήματα μορφωτικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Πιστεύουμε ότι στο πεδίο αυτό κρίνεται ουσιαστικά η διευθυντική μας δράση και αξιοσύνη η οποία δεν μπορεί να περιορίζεται ούτε στο γραφειοκρατικό και μόνο κομμάτι της ούτε στη μονομερή ικανότητα δέσμευσης πόρων (ανθρώπινων ή υλικών ) αλλά οφείλει να σχετίζεται με την αποδοτικότητα της σχολικής μονάδας όπως αυτή προκύπτει από τη συσχέτιση του εκπαιδευτικού έργου που παράγεται με τους πόρους που δεσμεύονται για το σκοπό αυτό.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

Οι εκπαιδευτικές επισκέψεις στο επίπεδο της καθημερινής πρακτικής εμφανίζονται ως ένα από τα στοιχεία που μοιάζουν απασχολούν λιγότερο τον εκπαιδευτικό μας σχεδιασμό γιατί παραδοσιακά αντιμετωπίζονται ως απλές «σχολικές εκδρομές». Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα ταυτίζονται, συνειδητά ή ασυνείδητα, με την διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ως ένας «χώρος» ελεύθερης δράσης και παιχνιδιού για τους μαθητές, ενώ ο ρόλος του εκπαιδευτικού συρρικνώνεται σε καθήκοντα που έχουν σχέση με την ασφάλεια των μαθητών. Η απόφαση για την πραγματοποίηση της «εκδρομής» λαμβάνεται με “επείγουσες” διαδικασίες και κύριο κριτήριο τις καιρικές συνθήκες, πραγματοποιούνται με κανονικότητα σε συγκεκριμένες περιόδους της σχολικής χρονιάς για όλες σχεδόν τις σχολικές μονάδες ενώ η προετοιμασία τους εξαντλείται στην εξασφάλιση της σχετικής άδειας και των απαραίτητων όρων ασφαλούς μετακίνησης. Ωστόσο, σε αντίθεση με την παραπάνω «εικόνα», θα μπορούσαμε σχετικά εύκολα να τεκμηριώσουμε την άποψη ότι οι οργανωμένες εκπαιδευτικές επισκέψεις αποτελούν ένα δυναμικό εκπαιδευτικό εργαλείο το οποίο καλό είναι να εντάσσεται προσεκτικά στον εκπαιδευτικό προγραμματισμό της κάθε σχολικής μονάδας με τρόπο που θα ενισχύει την γενικότερη προσπάθεια της για αναμόρφωση της διδακτικής διαδικασίας. Κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής επίσκεψης, εφόσον έχουν τεθεί συγκεκριμένοι εκπαιδευτικοί στόχοι- και ακριβώς επειδή δεν μπορούν να επαναληφθούν οι κυρίαρχες για την κάθε σχολική μονάδα εκπαιδευτικές πρακτικές και συνήθειες- παρέχονται σημαντικές ευκαιρίες για νέες προσεγγίσεις στη μάθηση (βιωματική διδασκαλία).

Κατά τη διάρκεια της «προετοιμασίας» μιας εκπαιδευτικής επίσκεψης (τις μέρες που προηγούνται της επίσκεψης) παρέχονται πληροφορίες οικοδομούνται γνωστικά σχήματα και αναπτύσσονται δεξιότητες που είναι απαραίτητες ώστε να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά ο χρόνος της εκπαιδευτικής επίσκεψης. Επίσης, αναζητούνται νέοι ρόλοι τόσο για τον εκπαιδευτικό που εξελίσσεται σταδιακά σε συνδιαμορφωτή της διαδικασίας μάθησης όσο και για το μαθητή που αναβαθμίζεται σε πρωταγωνιστή της διδακτικής διαδικασίας. Ο χώρος και ο χρόνος της εκπαιδευτικής επίσκεψης οργανώνεται ώστε να εξυπηρετεί γνωστικούς ακαδημαϊκούς στόχους αλλά και να υποστηρίζει την ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων από τους μαθητές. Η εκπαιδευτική επίσκεψη επιτρέπει τη συγκέντρωση μιας σειράς πληροφοριών από πρωτογενείς πηγές και τη δόμησή τους γύρω από ένα κεντρικό βίωμα το οποίο μάλιστα είναι συλλογικό με την έννοια ότι το μοιράζονται όλοι οι μαθητές. Επομένως, υπάρχει η δυνατότητα να οργανωθούν δραστηριότητες που θα επεξεργάζονται τα στοιχεία αυτά δευτερογενώς μέσα στη σχολική αίθουσα μετά την εκπαιδευτική επίσκεψη, δηλαδή τις επόμενες ημέρες.

Η «αποτύπωση»/ καταγραφή αυτών των δραστηριοτήτων θα μας βοηθήσει ώστε να δημιουργηθεί μια δεξαμενή ιδεών στην οποία θα μπορεί να προστρέχει κάθε εκπαιδευτικός κατά τη φάση του προγραμματισμού ώστε να αντλήσει κάποια ιδέα, να την τροποποιήσει και να την προσαρμόσει στις ανάγκες των μαθητών του. Για το λόγο αυτό έχουμε δημιουργήσει τοblog "Εκπαιδευτικές Δράσεις" στη διεύθυνση [http://1gpenev.blogspot.com/]. Σας παρακαλούμε λοιπόν να προσκομίζετε μέσω του διευθυντή της σχολικής μονάδας ψηφιακό υλικό (και σύντομα κείμενα) που θα παρουσιάζουν την εκπαιδευτική δραστηριότητα στα βασικά της σημεία ώστε να τα «ανεβάζουμε» στο blog. Η συγκέντρωση του υλικού είναι πολύ εύκολη διαδικασία αρκεί να έχουμε μαζί μας μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή υλικό που μπορεί εύκολα να εξασφαλίσει η σχολική μονάδα με μικρό κόστος. Οι φωτογραφίες καλό είναι να επικεντρώνουν στις δραστηριότητες και στις διάφορες φάσεις που αυτές ακολουθούν αποφεύγοντας να προβάλλουν πορτρέτα των μαθητών. Η μεταφορά στο γραφείο μπορεί να γίνει με κάποιο flash disk ή cd-rom ή να στέλνονται με email στην διεύθυνση<gartzios@hol.gr>. Η δραστηριότητα αυτή αν και δεν επιβαρύνει τους εκπαιδευτικούς μπορεί στο βαθμό που θα αναπτυχθεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο που θα διευκολύνει τον εκπαιδευτικό μας προγραμματισμό.

εκπαιδευτικές δράσεις

Τρίτη 14 Απριλίου 2009

πασχαλινά κουλουράκια

Χώρος διαλόγου και προβληματισμού

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Ετικέτες

Αρχειοθήκη ιστολογίου

Σχετικά με την επίσκεψη μιας μαθητικής ομάδας στο θέατρο

Αναγνώστες

Οι γονείς σε εκπαιδευτικό ρόλο

Για τη συνεργασία της σχολικής μονάδας με τους γονείς

Σχολικό Κτίριο

Σχετικά με την εκπόνηση σχεδίου ασφαλούς μετακίνησης στο σχολικό κτίριο.

Kυκλοφοριακή Aγωγή

Ουράνιο Τόξο

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

Παρακολουθώντας Καραγκιόζη

Εκπαιδευτικά Κείμενα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες

Πληροφορίες